Anksiyete, vücudumuzun tehditlere ve belirsizlikelere karşı tepki vermesini sağlayan, doğal ve çoğu zaman da gerekli bir duygudur. Çoğumuz “anksiyete”yi hoş olmayan, negatif bir duygu olarak adlandırsak da, sağlıklı sınırlardaki anksiyete bizi tehtitlerden koruyan ve hatta motive edici bir işlev gösterir. Normal olarak görülen sınırlardaki anksiyete, harekete geçmemizi sağlayan, yaklaşan bir sınav için bize ders çalıştırtan veya potansiyel bir tehlikeye karşı dikkatimizi arttıran ve daha hızlı aksiyon almamızı sağlayan sağlıklı bir duygudur. Peki, bu “normal, sağlıklı” sınırları nasıl ayırt edebiliriz? Anksiyete, kişinin günlük hayatını kaplayan, yıkıcı ve kalıcı bir hale geldiğinde günlük aktivitelerdeki verimliliği düşürür ve ayrıca kişilerin bu duyguyla günlük hayatta zorlanmalarına sebep olur.
Günlük yaşamda işlevsizliğe sebep olan düzeydeki anksiyete, bir anksiyete bozukluğunun varlığını gösterebilir. Anksiyeteden kaynaklanan çeşitli psikopatolojiler (anksiyete bozuklukları) vardır ancak gözlemlenen semptomlara ve anksiyetenin ortaya çıktığı bağlama göre anksiyete bozuklukları farklı gruplandırılabilir. Bu yazıda, Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)’undan bahsedeceğiz.
Çocuklar ve Ergenlerde Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAD)’nu Anlama
Çocuklar ve ergenlerde YAD, endişelenmek için bariz bir sebep olmamasına rağmen, günlük yaşam olayları hakkında aşırı ve gerçek dışı endişelerle karakterizedir.
Genellikle çocuğun düşünce tarzında “ya şöyle olursa…” şeklinde bir örüntü gözlemlenir. Örneğin “ya kaybolursam, ya annem hasta olursa, ya babam bir kaza yaparsa” gibi genellikle sağlık ve gelecek hakkında endişe duyulan bir durum söz konusu olabilir.
Bu endişe belirli durumlar, ortamlar, kişiler veya nesnelerle sınırlı değildir ve çocuğun günlük işleyişini önemli ölçüde engelleyebilir. Ayrıca, Yaygın Anksiyete Bozukluğu yaşayan çocuk ve ergenlerde, yetişkinlerden farklı olarak, endişenin aşırı olduğu veya düşüncelerinin irrasyonel olduğunun farkında olmayabilirler.
YAB Belirtileri
Çocuklar ve ergenlerde YAB belirtileri geniş bir yelpazede değişiklik gösterebilir ancak genellikle şunları içerir:
- Okul, aile sağlığı, güvenlik, arkadaşlıklar veya gelecek hakkında sürekli endişeler
- Endişeleri hakkında güvence ihtiyacı
- Baş ağrıları, mide ağrıları, kas gerginliği veya yorgunluk gibi fiziksel belirtiler
- Endişe nedeniyle konsantre olma veya görevleri tamamlama güçlüğü
- Asabiyet
- Uyku sorunları, uyumakta zorluk çekme veya uykuyu sürdürememe
Yaygın anksiyete bozukluğu olan çocuklar ve ergenler aşırı mükemmeliyetçi görünebilir, sürekli olarak başkalarından onay arayabilir, performansları ve yetenekleri hakkında yüksek bir güvence ihtiyacı sergileyebilir.